Deprecated: Creation of dynamic property WP_Members::$style is deprecated in /var/www/vhosts/galiciaalive.com/httpdocs/wp-content/plugins/wp-members/includes/class-wp-members.php on line 558
REVOLUCIÓN LIBERAL GALEGA DE 1846: Desenvolvemento dos feitos

REVOLUCIÓN LIBERAL GALEGA DE 1846: Desenvolvemento dos feitos

Moitos eventos pasaron desde o alzamento ata que se acabou, expoñemos agora como se desenvolveron os feitos da Revolución Liberal Galega de 1846.

CONTEXTO & ANTECEDENTES

    • REXENCIA DE MARÍA CRISTINA
      • Primeira Guerra Carlista
      • Inestabilidade política: varios gobernos
      • Constitución de 1837
      • Revolucións durante a Rexencia de María Cristina
    • REXENCIA DO XENERAL ESPARTERO
      • Revolucións durante a Rexencia de Espartero
    • REINADO DE SABELA II
      • Década moderada
      • Xuntas Revolucionarias en Galicia
      • Revolucións durante o reinado de Sabela II
      • Constitución de 1845

REVOLUCIÓN LIBERAL GALEGA DE 1846

 

REVOLUCIÓN LIBERAL GALEGA DE 1846: Desenvolvemento dos acontecementos

Nos días seguintes, esta información publicouse en diversos xornais como El Eco del Comercio de Madrid no seu número do 9 de abril de 1846, El Español e Clamor Público de 12 de abril de 1846 (11) onde reproducían as súas intencións e motivacións:

Como o xefe da sublevación era o xefe de batallón (4) e non o Xeneral Espartero, os mandos militares das restantes unidades non se atreveron a apoiar o movemento de sedición.

Na A Coruña, sede da Capitanía Xeral, o Capitán Xeneral Francisco Puig Samper por Real Orde do día 3 de abril de 1846 foi substituído por Juan de Villalonga.

O 4 de abril de 1846 o Rexemento Provincial de Zamora e unha escuadra de lanceiros de Villaviciosa pronunciáronse en Santiago de Compostela, quen desfilaron recibidos polo Himno do Rego tras o pronunciamento.

Solís agardaba na praza da Coruña un levantamento xeral, pero o Capitán Xeneral Interino Juan de Villalonga tomou medidas contra Solís e os seus seguidores. Por iso, decide pechar os camiños que van á cidade, abortando así calquera posible levantamento da poboación ou algún outro batallón que se puidese engadir en caso de penetrar coa súa forza na cidade e encarcerar a todos os progresistas radicais coruñeses que estaban a favor deste golpe.

O mesmo 4 Abril de 1846 o 1º e o 3º Batallón do Rexemento de Zamora comandados por Francisco Puig Samper saíu d’A Coruña para enfrontarse aos golpistas en Lugo, desde onde marchou a Santiago de Compostela.

Na cidade de Sacramento, Lugo, constituíuse a Xunta de Armas e Defensa, presidida polo líder do Partido Progresista Pío Rodríguez Terrazo. Poucos días despois, en Santiago de Compostela, creou a Xunta Superior da Xunta de Galicia (5).

En Santiago de Compostela, o 5 de abril de 1846, os estudantes da propia Universidade da cidade emitiron un bando chamando ás armas. Antonio Romero Ortiz arengou ós estudantes composteláns facendo referencia á acción de Alba de Tormes durante a Guerra do Independencia. Así, constituíuse un novo Batallón Literario da Universidade de Santiago de Compostela con dúas compañías, aínda que só a primeira puido estar armada.

O 7 de abril, a Xunta de Santiago de Compostela nomeou a Miguel Solís Cuetos Cuevas mariscal de campo (7) . Unha semana máis tarde, o 15 de abril, Leoncio de Rubín de Celís e Oroña tamén foi ascendido a mariscal de campo, evitando problemas de división e contando con dúas divisións expedicionarias. O Goberno de Narváez tiña naqueles tempos A Coruña, Ourense e Ferrol controlados.

Ese mesmo día, 7 de abril, Miguel Solís Cuetos Cuevas arengou os seus seguidores en Lugo antes de partir para Santiago de Compostela (7):

«Soldados, tres años han pasado por nosotros del más inicuo despotismo; y en estos tres años un poder bastardo quiso nivelarnos con los jenízaros de Constantinopla, quiso aislaros del pueblo de que sois hijos; quiso aún más, pues intentó rasgar las entrañas de la querida patria con vuestras bayonetas, afiladas ahora para defender la nación y sus sagrados derechos… Sólo para guiaros a la victoria, he aceptado el nombramiento de mariscal de campo con que se ha dignado a honrarme la benemérita Junta de Santiago… Sólo para defender el pueblo y las leyes, me he puesto a vuestro frente; solo por mandar soldados como vosotros, he jurado a la faz de la Europa entera restaurar la nacionalidad de España y la independencia de sus hijos. ¿No es verdad que en vuestro corazón no hay más que un pensamiento solo? ¿No es verdad que en vuestros labios no hay más que un solo grito? ¡¡Sí, el de la libertad o muerte, compañeros!!»

As tropas de Francisco Puig Samper atopáronse o 8 de abril de 1846 coas de Solís en Sigüeiro cando ían camiño d’A Coruña polo Camiño Real. As tropas confraternizaron e non houbo enfrontamento, ante o que Miguel Solís Cuetos Cuevas pediu a Puig Samper que se sumase ó levantamento e convocase unha tregua.

Durante esta tregua, as tropas de Miguel Solís Cuetos Cuevas dirixíronse a Pontevedra, onde o 9 de abril de 1846, o Comandante Manuel Buceta del Villar proclamou o levantamento.

O 10 de abril de 1846 pronúnciase en Vigo o Brigadeiro Leoncio Rubín de Celís y Oroña. A insurrección estendeuse por Muros, Noia, A Pobra do Caramiñal, Ortigueira, Ribeira, Rianxo, Padrón, Caldas de Reyes, A Guarda e Tui, Lousame, Betanzos etcétera ( 7).

Francisco Puig Samper entrou en Santiago de Compostela o 11 de abril de 1846 seguindo o rastro de Miguel Solís Cuetos Cuevas que se dirixía a Pontevedra. Á altura de Padrón, o Mariscal Solís soubo da sublevación de Cidade Olívica, Vigo, e regresou a Santiago de Compostela.

Ante o regreso das tropas de Miguel Solís Cuetos Cuevas, Francisco Puig Samper retirouse á ponte sobre o río Tambre de Sigüeiro o 12 de abril de 1846, onde Mariscal Solís o alcanzaría ao día seguinte, 13 de abril de 1846, tendo un enfrontamento.

Francisco Puig Samper retirouse á Coruña, pero Juan de Villalonga impediulles o paso mentres non reprimisen a insurrección, xa que desconfiaban da lealdade do 1º e do 3º batallón do Rexemento de Zamora.

Ese mesmo día, Leoncio Rubín de Celis y Oroña foi ascendido a Mariscal de Campo pola Xunta de Santiago de Compostela, ao igual que Miguel Solís Cuetos Cuevas, que se dirixía ó 2º Batallón de Zamora e Provinciais de Oviedo, Zamora, Segovia, Xixón e Escuadra de Villaviciosa.

O 15 de abril de 1846 disolveuse a Xunta de Armas e Defensa creada en Santiago de Compostela, creando no seu lugar a Xunta Superior de Goberno de Galicia, sumándose ós denominados provincialistas, publicando o seguinte manifesto elaborado polo secretario e xornalista Antolín Faraldo Asorey (27):

Al tomar sobre sus hombros una misión tan honrosa como delicada, solo les es dado anunciar que la cumplirán con resolución y lealtad, dejando al tiempo el encargo de justificar sus actos, aunque la vida de sus individuos es bien pública, para que pueda inspirar desconfianza. Armonizar todos los deseos y todas las voluntades, dirigir a un solo fin los esfuerzos de los pueblos y tropas, centralizando la acción revolucionaria, y creando un directorio activo e inteligente; que ponga a las cuatro provincias de Galicia en estado de desplegar todo su formidable poder para propagar este alzamiento, tan puro y legítimo por su origen, como sublime é inmenso por su fin, serán, las principales tareas de la junta superior. Ningún obstáculo la hará retroceder en su marcha, y desde la altura donde la colocan los sucesos llamará los pueblos a romper sus cadenas en la frente de los tiranos.

Cree, también, dentro de su conciencia, que tiene otro deber que cumplir respecto a Galicia. Hasta ahora la revolución ha sido una horrible mentira, una farsa impía… es tiempo de que se realicen las encantadoras promesas que repitieron los falsos sacerdotes de la política, recogiendo los frutos de tanta abnegación y de tanto sacrificio. El pueblo conquistará en esta revolución lo que le han arrebatado los cómicos de los pronunciamientos: PAN y DERECHOS. Galicia, arrastrando hasta aquí una existencia oprobiosa, convertida en una verdadera colonia de la corte, va a levantarse de su humillación y abatimiento. Esta Junta, amiga sincera del país, se consagrará constantemente a engrandecer el antiguo reino de Galicia, dando provechosa dirección a los numerosos elementos que atesora en su seno, levantando los cimientos de un porvenir de gloria. Para conseguirlo se esforzará sin descanso en fomentar intereses materiales, crear costumbres públicas, abrir las fuentes naturales de su riqueza, la agricultura y el comercio, y poner en armonía con la época los hábitos y las ideas que dejó una sociedad decrépita, fundada sobre la ignorancia. Despertando el poderoso sentimiento de provincialismo, y encaminando a un solo objeto todos los talentos y todos los esfuerzos, llegará á con quistar Galicia la influencia de que es merecedora, colocándose en el alto lugar a que está llamado el antiguo reino de los Suevos. Que la espada de Galicia haga inclinar una sola vez la balanza en que se pesan los destinos de España.

Gallegos: la Junta Superior Provisional no vacila en aseguraros que, contando con vuestro franco apoyo, logrará que nuestra provincia sea temida y respetada por nacionales y extranjeros.

Patria y libertad.

Santiago 15 de abril de 1846.

Pío Rodríguez Terrazo, presidente.

José Maria Santos. Ramon Buch.

Por acuerdo de la junta, Antolín de Faraldo, secretario.

JUNTA SUPERIOR PROVISIONAL DE GOBIERNO DE GALICIA

Coa noticia de que o Mariscal de campo José de la Concha ía camiño de Galicia para sofocar a rebelión por orde do Xeneral Narváez, Leoncio Rubín e Miguel Solís Cuetos Cuevas decidiron dividir as súas forzas en dirección ás dúas portas de Galicia. Leoncio Rubín foi cara a Ourense e Miguel Solís Cuetos Cuevas cara a Lugo. Este último pasaría primeiro pola Coruña e Ferrol (7). A intención era dominar as catro provincias galegas e ocupar as súas fronteiras posicionando soldados para a súa defensa.

O Mariscal de Campo José de la Concha utilizou o Mapa de Domingo Fontán, “o máis exacto que existe nese territorio” segundo Juan Do Porto (28).

O 15 de abril de 1846 tivo lugar unha reunión no antigo Colexio de Fonseca ás 10:00 horas na que estivo presente Miguel Solís Cuetos Cuevas, Xeneral en Xefe do Exército Liberador de Galicia, o Mariscal de Campo don Leoncio de Rubín, Xefe da Segunda División, don Pio Rodríguez Terrazo, presidente da Xunta de Santiago de Compostela, D. José Maria Santos, da Xunta de Pontevedra, e Don Ramon Buch, de Vigo e algúns emigrantes de Portugal, onde tamén houbo revoltas contra o Ministerio Costa-Cabral e o sistema tributario, dixo o señor Solís (16):

Centralizando los poderes hijos del alzamiento, diese impulso y unidad a todos los elementos que va conquistando la Revolucion de Galicia para salvar el trono y las instituciones; dirigiendo a un solo fin los esfuerzos de las Juntas existentes y que sucesivamente vayan constituyendose en los pueblos pronunciados.

Ese mesmo 15 de abril de 1846 o membro da Xunta Superior Provisional de Goberno de Galicia, Pedro Martir Molins, recolleron ese día nunha banda o seguinte:

¡Quien dijera que el limitado tiempo de 15 días bastaba para consumar la más legítima revolución de que pueden blasonar todos los pueblos del mundo! Hace 15 días dos millones de hombres eran el vil patrimonio de cuatro procónsules sin probidad, sin honor, sin principios, sin otros títulos que la miserable librea de un General traidor, el héroe de Ardoz; y hoy estos dos millones de ciudadanos se levantan para sacudir tanta tiranía, y hoy estos lacayos de Narváez solo extienden su infame dominio a los muros de A Coruña. ¡Qué lección tan sublime para los tiranos! ¡Qué ejemplo tan elocuente para los pueblos! De nosotros deben aprender la Polonia, la Italia. la Irlanda, la Turquía, todas las naciones a quienes oprime la mano de hierro del despotismo; porque como otros romanos hemos expulsado de nuestros campos, arrojado de nuestras casas, lanzado de nuestras ciudades estos modernos Galos que nos saqueaban, que nos vendían en pública almoneda como a los judíos del siglo 12. ¿No es verdad, labradores, que ese enjambre de famélicos ejecutores ya no os quita la única manta de vuestra cama con que cubríais los miembros ateridos por el frío? ¿No es verdad que la intriga de un juez venal ya no os arroja por un firman a la inmunda lobreguez de un calabozo? ¿No es verdad que la bárbara estupidez de un polizonte no os maltrata para arrancaros una multa impuesta por el hambre del dinero, y obtenida con la boca de un trabuco? ¡Vive Dios que estos tiempos ya pasaron por nosotros! Sólo queda en nuestro corazón la hiel de su recuerdo; y este recuerdo será el entusiasmo de los hombres y de las mujeres, de los niños y de los ancianos para levantarse en masa, para agruparse en las colinas, en los desfiladeros, en los precipicios, y allí si preciso fuese volver a tapizar la tierra como en 1808 con los esclavos de un segundo Ney que tuviese la avilantez de desafiar nuestro poderío. Porque entonces nuestra guerra sería más grandiosa, más santa, más digna de nosotros que la de la Independencia: en aquel tiempo pelearon nuestros padres solo para rescatar un rey y hoy nosotros por conquistar un pedazo de pan para nuestra boca, ¡una patria para nuestros hijos! ¡Qué diferencia de circunstancias, qué diferencia de tiempos! ¡Y eso que también entonces como ahora una mujer jugaba desde la regia estancia con nuestra vida, con nuestras fortunas, con nuestra dignidad! Y eso que también entonces el dictador de España era un plebeyo como nosotros, pero sin hora, sin saber, sin vergüenza. ¡Qué baldón para España! ¡Siempre el cetro de las dictaduras fue empuñado por los Commodos y Calígulas y jamás por los Césares y Napoleones! ¡A lo menos con estos nuestra esclavitud estaría sembrada de flores! Pero más valió así; ¡pues de este modo APRENDIMOS A SER LIBRES!

Nese mesmo bando coméntanse outros levantamentos en toda España, como é o caso da sublevación de Girona.

O Mariscal de Campo Leoncio Rubín non conseguiu o seu obxectivo: non conseguiu facerse con Ourense. A decisión de dividir forzas para tomar Galicia e defender as fronteiras só reduciu a súa capacidade de combate. Na retirada do intento de tomar a Cidade das Burgas, Leoncio Rubín exiliouse a Portugal.

Cando as tropas de Solís chegaron ás inmediacións da Coruña, non puideron acceder á cidade e acamparon no Alto de Eirís para esperar o levantamento da cidade. O 17 de abril de 1846 ás seis da tarde, Miguel Solís Cuetos Cuevas acudiu a Betanzos e Ferrol para facer fronte a un levantamento nestas cidades, aínda que o resultado foi o mesmo que na Coruña: negativo. (4)

Na mañá do 23 de abril de 1846 (7), as hostes de Miguel Solís Cuetos Cuevas xunto cunha unidade de mozos universitarios de Santiago de Compostela, que conseguiran formar un Batallón Literaria comandada por Antolín Faraldo (4), enfrontáronse ás tropas de José de la Concha na coñecida batalla de Cacheiras. Nela utilizáronse artillería e rifles.

As hostes de Miguel Solís Cuetos Cuevas berraban: Viva a Raíña libre! Abaixo co ditador!

As tropas de José de la Concha unidas ao mando de Viva a Raíña! Morte aos traidores!

A Batalla de Cacheiras foi decidida pola Cabalería de José de la Concha cando Miguel Solís Cuetos Cuevas se viu obrigado a retirarse á cidade de Santiago de Compostela, despois de que a cabalería atacase os flancos das tropas de Miguel Solís Cuetos Cuevas.

En Santiago de Compostela, segundo un artigo da Fundación Domingo Fontán, as tropas de Miguel Solís Cuetos Cuevas secuestraron ao arcebispo Rafael de Vélez, refuxiándose no Mosteiro de San Martino Pinario.

Ás sete da tarde rendéronse as tropas de Miguel Solís Cuetos Cuevas. Miguel Solís Cuetos Cuevas entregouse como prisioneiro polo fracasado golpe a cambio de que ningún dos que o apoiaran fose executado por esta sublevación.

José de la Concha fixo prisioneiros a 1.400 soldados do 2º Rexemento de Zamora e das Provinciais de Segovia e Xixón, así como a 54 oficiais e, como se indica na referencia (4), el e as súas tropas tamén saquearon Santiago de Compostela.

Nun primeiro momento, a intención era levalos á cidade d’A Coruña para sometelos a un Consello de Guerra. O Capitán Xeneral Villalonga tiña como requisito do Xeneral Narváez dar un castigo exemplar a estes rebeldes (4). Ante o temor do Capitán Xeneral Villalongo a un levantamento popular dos coruñeses, nomeou un tribunal militar especial. O 25 de abril de 1846 os presos son levados á vila de Ordes. (4)

Debido á falta dunha autoridade disposta a asinar a orde de execución en Ordes, van a Carral. Na localidade de Carral, o alcalde Fernando Insua deu a súa autorización para que se producira a execución. (4)

O 26 de abril de 1846 Miguel Solís Cuetos Cuevas foi xulgado polo tribunal especial militar (4)(7), segundo Nós Diario, non houbo xuízo militar (29) en Carral coa sentenza de morte. Aquel 26 de abril de 1846, na madrugada, Miguel Solís Cuetos Cuevas foi levado ó adro da igrexa parroquial de Santo Estevo de Paleo, na localidade coruñesa de Carral, onde foron fusilados un sarxento, nove oficiais e o propio Miguel Solis Cuetos Cuevas (4). Este último, xefe da sublevación, pediu permiso para dirixirse ao pelotón, negándose a darlle as costas aos verdugos e a que lle vendasen os ollos. (4)

Ese día 26 de abril de 1846, boa parte dos sublevados embarcaron desde Vigo no bergantín Nervión coa intención de exiliarse a Portugal, segundo conta Pascual Madoz (30), gracias ao buque de guerra portugués que os recollería nun punto de alta mar (5). Entre eles estaban Hermógenes Villanueva, Antolín Faraldo e outros do pavillón portugués, refuxiados tras as súas fuxidas na casa do barón de Ortega,

O 2º Rexemento de Zamora foi disolto e os soldados presos foron enviados ao Cárcere de Ceuta ou a prestar servizo no exterior. Os soldados executados serían coñecidos como Os Mártires de Carral. (7)

O 27 de abril de 1846, o Xeneral Concha entrou en Vigo, cidade que sufriu un bloqueo naval para impedir as armas de Inglaterra, enviadas por Espartero.

O 28 abril de 1846, o Xeneral Concha entrou en Lugo, rematando a campaña.

O fusilamento do sarxento primeiro D. Antonio Samitier tivo lugar o 4 de maio de 1846 na cidade de Betanzos.

AXÚDANOS A SEGUIR ESCRIBIENDO

Para aumentar a calidade das nosas publicacións, necesitamos máis tempo. Podes axudarnos comprando a través destas ligazóns de Amazon. Deixamos o seguinte que pode ser útil e interesante:

REFERENCIAS

  1. HISTORIA DO MUNDO CONTEMPORÁNEO. 1 Bachillerato. Coord Eugenio García Almiñana. ECIR Editorial.
  2. HISTORIA 4º: Ciencias Sociales. M. Burgos, J. Calvo, M. Jaramillo, S. Martín. Editorial Anaya.
  3. Sermos Galiza: Vía Galega difunde un vídeo da Revolución Galega de 1846
  4. El Ideal Gallego: Los mártires de Carral que se alzaron en La Coruña
  5. La Voz de Galicia: Un revolucionario de 1846 en Corcubión y Cee: Hermógenes Villanueva
  6. Galicia Latina: La revuelta de 1846
  7. Eco Republicano: Los Mártires de Carral, 26 de abril de 1846
  8. ABC: El mito nacionalista de Carral
  9. Terra e Tempo: Historia e mito
  10. Cultura galega: Ramón Rúa Figueroa. Enxeñeiro de minas e membro da xeración provincialista de 1846
  11. Fundacion Domingo Fontan: LA REVOLUCIÓN GALLEGA DE 1846
  12. Galicia pueblo a pueblo: RUTA DE LOS MÁRTIRES DE CARRAL
  13. Boletín Oficial de la Provincia de Lugo – Núm. 4 – 9 xaneiro 1856
  14. La Oliva – Periódico de política, literatura e intereses materiales – Ano I Número 25 – 26 abril 1856
  15. La Oliva – Periódico de política, literatura e intereses materiales – Ano I Número 28 – 7 maio 1856
  16. La Revolución – Periódico oficial de la Junta Superior de Galicia – Número 2 – 1846 abril 19
  17. Congreso: Sesións Historicas do Congreso dos Deputados
  18. Congreso: 1837 – Mayoria Isabel II
  19. Congreso: Const1812
  20. Congreso: Const1837
  21. BOE Histórico: Gaceta de Madrid Nº 3199 del LUNES 3 DE JULIO DE 1843.
  22. BOE Histórico: 1843/3200/A00003-00003.pdf
  23. BOE Histórico: 1843/3205/A00003-00003
  24. https://www.boe.es/gazeta/dias/1838/11/30/pdfs/GMD-1838-1475.pdf
  25. http://pares.mcu.es/ParesBusquedas20/catalogo/autoridad/47200
  26. Congreso: Constitución de 1845
  27. Wikisource: La Revolución. Periódico oficial de la Junta Superior de Galicia. núm. 1
  28. Reseña Histórica de los últimos acontecimientos políticos de Galicia, por Don Juan Do-Porto (1846): http://biblioteca.galiciana.gal/es/consulta/registro.do?id=4419
  29. Nosdiario: 175 anos da batalla cacheiras
  30. Diccionario Geográfico Estadístico Histórico de España y sus posesiones de ultramar, página 56, Tomo XVI, Madrid 1850, Pascual Madoz
  31. “Revolución Galega de 1846 “, Francisco Tettamancy Gastón (La Coruña 1854 – 1921)
  32. La Revolución Gallega de 1846 Francisco Tettamancy Gastón
  33. NosDiario: Para que nos teman e nos respecten. A revolución galega de abril de 1846

 

 

Verified by MonsterInsights